Ömerli İlçesi hakkında henüz bilimsel değer taşıyan bir belgeye rastlanmamakla beraber tarihi eser kalıntılarından pek çok sonuçlar çıkarılabilmektedir. Yapılan bir araştırmada şu bilgilere yer verilmiştir: "Bugün'ün (Ömerli İlçesi) Maserti köyünün kimin tarafından ne zaman kurulduğu kesin olarak bilinmemektedir. Kazılara göre İlçe merkezi ile Fafit ( şimdiki Beşikkaya köyü ) köyünün taş kemer, kubbe mimari yönünden benzerlikleri ilginçtir ve bu mimari tarzı ilkönce uygulayan Sümerler, Asurlardır. Tarihte yukarı Mezopotamya olarak anılan ve Ömerli' yi de içine alan kısmında Asur devleti kurulmuştur. İlçe tarihinin, civarindaki Yaylatepe (Hırbatok), Gölli, İkipınar, Beşikkaya (Fafit), Maserti harabeleri incelendikçe çok eski olduğu, Asurlar, Persler, Romalılar, Bizanslılar ve Türk İslam Devletlerinin hakimiyetinde kaldığı zaman zaman elde edilen paralardan ve heykellerden bilinir.
        İlçe merkezinde tarihi eser olarak Süryanilere ait kilise vardır. Ne zaman kurulduğu belli değildir. Ömerli İlçesi ve çevresi için elde edilen belgelerin en eskileri Asurlara aittir. M.Ö. 1305 - 1274 tarihlerinden kalma kitaplarda Kaşinarı dağlarından bahsedilmektedir. Bahsedilen bu yer Turabin' i yani Midyat, Ömerli, Mardin ve Cizre bölgelerini kastetmektedir. Daha sonraki Roma ve Bizans kaynaklarında, Yunan yazarlarından Arrıanus ve Ptolemaeus' un eserlerinde Masion dağı tabiriyle Mardin-Midyat havzasından bahsedilir. Bu havzanın en önemli merkezi de muhakkak ki Fafit (Beşikkaya köyü) şehridir. M.S.589 tarihinde bu mıntıkada toplu halde Süryani, Nasturi, az miktarda Kildani ve Mahalmi yaşamıştır. M.S.1609 yıllarında patrik Softo zamanında Müslümanlığı kabul etmişlerdir. Şehrin bir kaç devre geçirdiği yapılan kazılarda alt alta çıkan birkaç bina temelinden anlaşılmaktadır.
        Mozaik tabanlı evler, kuyumculuk sanayiinde kullanılan beyaz toz, Asur, Pers, Bizans,  Arap, Osmanlı Devrine ait çeşitli paralar, heykel ve heykelcik, kilden testi ve küpler üzerindeki çeşitli motifler, resimler, süs eşyaları çıkan mahsullerin başlıcalarıdır. Bilhassa Sümer ve Asurlular Heykeltraşlığa ve Kral heykellerine önem verdiği için kazı neticesinde heykellere fazla rastlanması şehrin kuruluşunu eskilere götürür. 1071 Malazgirt Meydan muharebesinden sonra doğudan gelen Türk akıncılarının, batıya geçerken bu yörede kaldıkları Süryani Kadim tarihinden anlaşılmaktadır. 1517 tarihinde Yavuz Sultan Selim Han'ın Mercidabık ve Ridaniye Savaşlarından sonra Mardin ve Yöresi Osmanlı İmparatorluğu' na ilhak olmuştur.

        Ömerli İlçesi (Maserti köyü) Cumhuriyet devrinde Savur' a bağlı bir Bucak iken 1953 yılında ilçe olmuştur. Bucak Merkezi önceleri Metina (Ovabaşı) köyünde iken 1925 yılında Maserti'ye nakledilmiştir ve ilk Nahiye Müdürü'de Kemal Efendidir.
      İlçe merkezi İl merkezine 28 Km uzaklıkta ve doğusunda kalmaktadır.  İlçe, doğusunda Midyat, batısında Yeşilli,  güneyinde Nusaybin ve İl merkezi, kuzeyinde Savur İlçesiyle komşudur.  İlçenin toplam yüzölçümü 401 Km2 kadardır.
        İlçe sınırları içindeki arazi yapısı, birbirlerini izleyen ters kompartıman şeklinde olup, genel olarak kuzey - güney doğrultusunda bölünmüş derelerin etrafındaki rakımı 1100 ile 800 metre civarındaki tepelerden meydana gelmektedir. Arazi yapısı kapalı olup, boyu 0.50 metre ile 3.5 metre arasında değişen meşelik bitki örtüsüyle kaplıdır. Bitki örtüsünün yoğunluğu kuzeye doğru azalmaktadır. İlçe sınırları içerisinde kaynak veren derelerin de yardımıyla vadilerdeki kısmen düz araziler sulanabilmektedir.

      İlçede karasal iklim yaşanmaktadır. Yaz aylarında sıcaklık ve yağış düşüklüğü, Kış aylarında sert soğuk ve kar yağışı gözlenmektedir.  Zaman zaman aşırı kar yada aşırı yağmur yağışının kaydedildiği mevsimler mevcuttur.
 NÜFUS DURUMU:

      Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi verilerine göre yapılan verilerin kesin sonuçları (TUİK) Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığının 11.05.2018 tarihli verilerine göre; İlçenin merkez nüfusu 6.676, köylerin nüfusu 7.613 olmak üzere toplam nüfus 14.289 kişidir.
İDARİ DURUM:
       İlçe Merkezi toplu yerleşim düzenine göre kurulmuş olup, Cumhuriyet, Şafak ve Yeni Mahalle adları verilen 3 mahalleden ibarettir. İlçe merkezinde 1276 hane kayıtlıdır. İlçeye bağlı 43 Mahalle (köy) ve 3 mezra vardır. Köylerin büyük çoğunluğu İlçenin güneyinde toplanmıştır.   Resmi dil Türkçenin yanı sıra, İlçemizde ve bağlı beş köyde konuşulan dil Arapça, diğer köylerde ise Kürtçedir.               
SOSYAL DURUMU:
        Mardin-Midyat karayolu üzerinde bulunan İlçeye bir yabancı geldiğinde, İlk bakışta özellik taşımayan betonarme ve taş binalardan oluşan topluca bir ilçe görecektir. Çeşitli alanlarda iş yapan esnaf ana cadde durumundaki Hürriyet  caddesi boyunca yerleşmiştir. Hemen her alanda tüketim malları bulunmaktadır. Ancak küçük sanayi niteliğindeki iş kolları zayıftır.
        Merkez ve köylerde evler genellikle yığma taş şeklinde yapılmıştır ve  4 katı geçmemektedir.